Een vooruitstrevende uitvinder
In 1890 is Joseph Opinel 18 jaar oud en werkt in de familiewerkplaats van de gereedschapsmakerij. Hij heeft een passie voor nieuwe machines en technieken, zo monteert hij zelf zijn fototoestel en wordt al snel de fotograaf voor bruiloften en evenementen in zijn streek. Door zijn passie voor machines en fabricageprocessen krijgt hij zin om een voorwerp uit te vinden dat hij wil kunnen fabriceren met moderne technieken. Tegen de raad van zijn vader in, die van het ambachtelijke werk hield en argwaan koesterde tegen machines, brengt hij zijn vrije tijd door met het perfectioneren van de vorm en de fabricage van een klein zakmes: de Opinel is geboren!
Het lemlet
In de messenmakerij bestaat er geen ideaal staal, maar bestaan er talrijke nuances die min of meer aangepast zijn voor het gebruik dat wordt gemaakt van een mes. Staal is, per definitie, een legering van ijzer en koolstof. Als het staal geen bijkomende elementen bevat, wordt het vaak “koolstofstaal” genoemd. Een dergelijke nuance is zeer gevoelig voor oxidatie.
Om deze gevoeligheid voor corrosie te compenseren, wordt er ten belope van 10,5% en meer chroom aan toegevoegd. Het staal verkrijgt dan de generieke naam roestvrij staal of “inox”. Deze toevoeging zorgt voor de vorming van een oppervlakkige, extreem fijne laag oxiden, de passiveringslaag genoemd, die het lemmet tegen corrosie beschermt.
Hoe rijker het mes is aan koolstof, hoe geschikter het is om te verharden door een thermische behandeling. De hardheid is gunstig voor de duurzaamheid van zijn snijvermogen. Het is dus verleidelijk om een nuance met een hoog koolstofgehalte te gebruiken.
Maar er zijn twee limieten aan het vermogen van het koolstofgehalte:
hoe harder het mes is, hoe fragieler het wordt. Deze regel gaat op voor de twee staalsoorten, het koolstofstaal en het roestvrij staal.
Een hoog koolstofgehalte in een roestvrijstalen mes vermindert de corrosieweerstand. Koolstof neigt om te combineren met het chroom om chroomcarbide te geven. In deze vorm verliest het chroom zijn beschermend vermogen tegen oxidatie.
Terwijl ze een equivalente duurzaamheid bieden, verleent de aanwezigheid van chroomcarbide het roestvrij staal een grotere slijtweerstand. Deze eigenschap komt de duurzaamheid van het snijvermogen ten goede.
De beoogde hardheid van onze mesbladen ligt tussen 57 en 59 Hrc. Deze keuze van de staalnuance is altijd een compromis tussen mechanische weerstand en corrosiebestendigheid. Op dit gebied heeft onze knowhow eigen aan de fabricage van Opinel ons ertoe aangezet vooral twee nuancen te gebruiken.
Het koolstofstaal
Bij zijn creatie, was het mesblad van OPINEL in koolstofstaal. We gbruiken nog steeds een gelijksoortige staalnuance, met een koolstofgehalte in de orde van 0,90%, dat de voordelen ten opzichte van inox behoudt. Ons koolstofstaal wordt in Duitsland vervaardigd en wordt afgewerkt in Frankrijk voordat het door OPINEL wordt bewerkt.
Deze nuance is gemakkelijker te slijpen, wat toelaat om steeds een perfecte snit te verkrijgen met een regelmatig onderhoud. Als men bij het snijden een zacht en schuren materiaal gebruikt zoals hout, papier of karton, slijt de snede en heeft deze de neiging om zichzelf natuurlijk te wedden bij het contact. De snede raakt echter sneller beschadigd in contact met een hard materiaal zoals het ceramiek van een bord. Deze nuance biedt ook het voordeel dat ze goedkoper is dan inox.
Een lemmet in koolstofstaal is gevoelig voor corrosie en vraagt meer zorg dan een lemmet in roestvrij staal. Het gebruik ervan wordt afgeraden in vochtige of zure milieus.
Het roestvrij staal
Het roestvrij staal kwam op in de vormen die we nu kennen in het begin van de XXe eeuw.
L'acier inoxydable des lames OPINEL est une nuance optimisée pour obtenir le meilleur compromis entre résistance à la corrosion et caractéristiques mécaniques. Ses teneurs en carbone et en chrome sont respectivement de l'ordre de 0,5 et 14,5%. L'acier inox 12C27MOD est élaboré et parachevé en Suède, par le groupe SANDVIK, de notoriété mondiale dans le monde de la coutellerie.
Deze nuance verleent het mesblad een sterke slijtweerstand die het in staat stelt om het hoofd te bieden aan regelmatig contact met harde materialen zoals ceramiek, voordat het moet worden geslepen. Het herslijpen vereist evenwel een knowhow en aangepaste werktuigen.
Het roestvrij staal heeft eveneens het voordeel dat het geen specifiek onderhoud nodig heeft in normale gebruiksomstandigheden, in tegenstelling tot koolstofstaal. Het kan zijn limieten echter bereiken als het langdurig wordt blootgesteld aan een agressieve omgeving (zuur, zout water, wasmiddel,...)
De thermische behandeling
De thermische behandeling is een sleutelelement voor de kwaliteit van het mesblad. Het is van doorslaggevend belang bij het verkrijgen van mechanische kenmerken.
Het staat wordt bewerkt door het zogenaamde “uitgloeien”, zij het op een minder hard niveau. Om zijn gebruikskenmerken te verkrijgen, moet het mesblad een thermische bewerking voor de verharding ondergaan in twee fasen. De eerste wordt de het "afschrikken" genoemd en bestaat erin het mesblad op een temperatuur van meer dan 800°C te brengen en het vervolgens snel af te koelen. Na deze bewerking is het mesblad zeer hard en bijgevolg te fragiel. Vervolgens wordt het aan een aanvullende bewerking onderworpen, de zogenaamde "ontlating". Het mesblad wordt opnieuw op een temperatuur gebracht die lager is dan de temperatuur voor het afschrikken en koelt vervolgens langzaam af.
Het gebombeerde profiel
Het gebombeerde profiel van het mesblad van OPINEL biedt een grote snijweerstand in vergelijking met een plat geslepen mes met dezelfde hoogte en dezelfde vingerdikte. Het contact tussen de flanken van het mesblad en het gesneden materiaal wordt geminimaliseerd, wat helpt om de wrijvingenen bijgevolg de inspanning bij het snijden te beperken.
De snede
De slijphoek komt ook voort uit een compromis.
Als de snede te scherp is, is het lemmet fragiel en raakt het sneller beschadigd. Als ze te stomp is, wordt het snijden moeilijker. De slijphoek van OPINEL situeert zich rond 40°.
Het slijpen is de laatste bewerking in het fabricageproces van het merk. Dit gebeurt handmatig door het mesblad tussen de slijpstenen met een gecontroleerde diameter van 1/100 mm te halen, om de regelmatigheid van de slijphoek te garanderen.
Voedingsgeschiktheid
De staalsoorten die wij gebruiken voor de fabricage van onze lemetten, ongeacht of het gaat om koolstof of inox, zijn geschikt voor contact met voedingswaren. Periodiek neemt een staatsorganisme stalen af in de productie om deze te analyseren en te controleren of deze voldoen aan diverse normen.
Wij voldoen met succes aan de reglementaire vereisten van de normen inzake de voedingsgeschiktheid:
- Besluit van 13/01/1976 betreffende materialen en voorwerpen in roestvrij staal in contact met voedingswaren),
- - NF A36-714 betreffende staalsoorten, exclusief verpakking – Platte producten in staal in contact met voedingswaren, producten en dranken voor menselijke en dierlijke voeding – Ongecoat (en roestvrij) staal,
- - Verordening (EG) nr. 1935/2004 inzake materialen en voorwerpen bestemd om met levensmiddelen in contact te komen.
Een hoog koolstofgehalte in een roestvrijstalen mes vermindert de corrosieweerstand. Koolstof neigt om te combineren met het chroom om chroomcarbide te geven. In deze vorm verliest het chroom zijn beschermend vermogen tegen oxidatie.
Terwijl ze een equivalente duurzaamheid bieden, verleent de aanwezigheid van chroomcarbide het roestvrij staal een grotere slijtweerstand. Deze eigenschap komt de duurzaamheid van het snijvermogen ten goede. De beoogde hardheid van onze mesbladen ligt tussen 57 en 59 Hrc.
Deze keuze van de staalnuance is altijd een compromis tussen mechanische weerstand en corrosiebestendigheid. Op dit gebied heeft onze knowhow eigen aan de fabricage van Opinel ons ertoe aangezet vooral twee nuancen te gebruiken.
De hecht
De traditionele vorm van de hecht van Opinel is ongewijzigd sinds de oprichting door Joseph OPINEL in 1890.
Het hout
De houten hecht van het mes vertoont een diepe gleuf. Alleen sterk hout is geschikt voor de bewerking en is slijtbestendig.
Daarom wordt vooral beukenhout gebruikt, lokaal «beuk» genoemd. Het is een houtsoort met een fijne en homogene korrel die een goede mechanische weerstand biedt.
Sommige gamma’s gebruiken meer edele houtsoorten, zoals olijfhout, eik, notelaar, buks... Deze houtsoorten zijn licht en weinig gearde en worden voor het werk of de charme gebruikt voor gekleurde hechten. Hout is een levend materiaal dat zijn evenwicht vindt en reageert volgens zijn omgeving. Het zwelt en krimpt volgens de luchtvochtigheid. Als het wordt blootgesteld aan UV verlicht of verdonkert het.
Het houtaspect kan sterk variëren van de ene boom ten opzichte van de andere binnen eenzelfde soort. Elk hecht is dus uniek door zijn nuance, de adering en de knoesten.
OPINEL is gevoelig voor het milieu en we geven dus voorrang aan lokale bevoorradingen afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Daarom is onze belangrijkste houtleverancier die bijdraagt tot de fabricage van Opinel in de Jura gevestigd.
De afwerking
Wij beschermen onze hechten tegen externe agressies en stellen twee afwerkingen voor: de polijsting met een leren schijf en het vernissen.
Voor hechten die veredeld zijn met een zeldzame en waardevolle houtsoort, polijsten we het hout en brengen we een was aan met behulp van een katoenschijf. Voor de andere houtsoorten brengen we een vernis aan die wordt geselecteerd op basis van de hoge bescherming die deze biedt tegen vocht en vlekken.
Het vernis is voor het koolstofgamma getint en kleurloos voor de andere gamma’s. Voor de gekleurde hechten, lazuren we het hout met een watertint en vernissen het.
Onderhoud van houten hechten
Om de houten handgrepen schoon te maken, raden wij aan een schone spons of doek te gebruiken die met lauw water (20°C) is bevochtigd en vervolgens onmiddellijk met een droge doek af te nemen.
Vermijd absoluut om het hecht onder water te houden en water in de gleuf te laten doordringen, dit zou vervormingen van het hecht veroorzaken.
Onderhoud van hechten in hoorn
Voor het onderhoud van uw hoornhecht, raden we af om er producten op aan te brengen, een gewone zachte en propere doek van het microvezeltype is voldoende om het hecht op te blinken.
Bij lichte krassen, kunt u proberen om het hecht met een zachte en propere doek schoon te maken met enkele druppels vaseline, maar dit moet een uitzonderlijke behandeling blijven.
Contact met heet of koud water, hete of koude temperatuurverschillen, of plotselinge natte of droge omgevingen wordt afgeraden.
De beslagring
De draaiende beslagring werd in 1955 toegevoegd en werd uitgevonden door Marel Opinel.
De vaste beslagring is nodig om het mesblad stevig op het hecht te kunnen vastklinken.
In 1955 vond Marcel Opinel in zijn streven naar meer veiligheid bij het gebruik van het mest het Virobloc®-systeem uit. Hij voegt de draaiende beslagring toe die over de vaste beslagring schuift en de gleuf afdekt en zo het opengeklapte mes blokkeert.
Het is een eenvoudig idee, maar de uitvoering ervan is complex. Het geven van een conische vorm, het vinden van een evenwicht tussen de weerstand en de elasticiteit van het staal, rekening houden met de schommelingen in de afmetingen die toe te schrijven zijn aan het houten hecht, het vastklinken... Een ware uitdaging!
In de jaren ‘90 wordt het Virobloc®-systeem gewijzigd om toe te laten het lemmet een gesloten positie te blokkeren. Terwijl dit aanvankelijk gereserveerd was voor enkele referenties, werd het in 2000 veralgemeend voor alle modellen.
